مقدمه

شیرهای دروازه‌ای یکی از پرکاربردترین انواع شیرآلات صنعتی هستند که برای کنترل جریان سیالات در خطوط لوله استفاده می‌شوند. این شیرها به دلیل طراحی ساده، عملکرد مطمئن و قابلیت قطع و وصل کامل جریان، در صنایع مختلفی مانند نفت، گاز، پتروشیمی، آب و فاضلاب مورد استفاده قرار می‌گیرند.

انواع شیر دروازه‌ای

شیرهای دروازه‌ای بر اساس طراحی دیسک، جنس بدنه و نوع عملکرد به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند. در ادامه به بررسی انواع آن‌ها می‌پردازیم:

1. شیر دروازه‌ای موازی (Parallel Gate Valve)

این نوع شیر دارای دو دیسک موازی است که با استفاده از یک فنر یا گوه در جای خود محکم می‌شوند. این طراحی موجب کاهش سایش و افزایش طول عمر شیر می‌شود.

ویژگی‌ها:

  • مناسب برای فشارهای پایین و متوسط
  • کاهش افت فشار در مسیر جریان
  • عملکرد آسان و بدون ضربه


2. شیر دروازه‌ای گوه‌ای (Wedge Gate Valve)

شیرهای دروازه‌ای گوه‌ای دارای دیسکی به شکل گوه هستند که در هنگام بسته شدن، به‌خوبی در نشیمنگاه قرار گرفته و آب‌بندی قوی‌تری ایجاد می‌کند.

ویژگی‌ها:

  • آب‌بندی بهتر نسبت به نوع موازی
  • مناسب برای شرایط فشار بالا
  • امکان استفاده در سیالات مختلف از جمله بخار،      آب، گاز و نفت

انواع شیرهای دروازه‌ای گوه‌ای:

  • تک‌تکه (Solid Wedge): دارای      استحکام بالا و مناسب برای محیط‌های با تغییرات دمایی زیاد.
  • دو تکه انعطاف‌پذیر (Flexible Wedge): مناسب      برای کاهش تنش‌های حرارتی.
  • دو تکه مجزا (Split Wedge): مناسب      برای سیالات گران‌روی بالا و کاربردهای خاص.


3. شیر دروازه‌ای چاقویی (Knife Gate Valve)

این نوع شیر دارای یک دیسک نازک و تیز است که برای برش و عبور سیالاتی با ذرات جامد و دوغاب‌ها طراحی شده است.

ویژگی‌ها:

  • مناسب برای سیالات با ذرات معلق
  • استفاده در صنایع معدنی، کاغذسازی و فاضلاب
  • کاهش رسوب و انسداد در مسیر جریان



4. شیر دروازه‌ای زبانه لاستیکی (Resilient Seated Gate Valve)

این نوع شیر دارای زبانه‌ای با روکش لاستیکی است که آب‌بندی بهتری ارائه می‌دهد و در شبکه‌های آبرسانی و فاضلاب مورد استفاده قرار می‌گیرد.

ویژگی‌ها:

  • مناسب برای آب آشامیدنی و فاضلاب
  • مقاومت بالا در برابر خوردگی
  • نیاز کم به تعمیر و نگهداری

جنس بدنه شیرهای دروازه‌ای

شیرهای دروازه‌ای بسته به نوع کاربرد و شرایط عملیاتی، از مواد مختلفی ساخته می‌شوند:

  • چدن داکتیل: مناسب برای سیستم‌های آبرسانی
  • فولاد ضد زنگ (Stainless Steel): مناسب      برای محیط‌های خورنده
  • فولاد کربنی (Carbon Steel): مناسب      برای صنایع نفت و گاز
  • برنز و برنج: مناسب برای مصارف دریایی و آب      شور

کاربردهای شیر دروازه‌ای

شیرهای دروازه‌ای در صنایع مختلفی استفاده می‌شوند، از جمله:

  • صنعت نفت و گاز: برای قطع و وصل جریان سیالات      هیدروکربنی
  • سیستم‌های آبرسانی و فاضلاب: برای      کنترل جریان آب شهری و صنعتی
  • نیروگاه‌ها: برای کنترل بخار و سیالات داغ
  • صنایع شیمیایی: برای انتقال مواد شیمیایی      مختلف
  • کارخانه‌های کاغذ و معدن: جهت      عبور دوغاب و مواد ساینده

نتیجه‌گیری

شیرهای دروازه‌ای با طراحی‌ها و متریال‌های مختلف، پاسخگوی نیازهای متنوع صنعتی هستند. انتخاب نوع مناسب این شیرها بر اساس شرایط عملیاتی و نوع سیال، می‌تواند عملکرد بهینه سیستم‌های لوله‌کشی را تضمین کند. بنابراین، در هنگام خرید و انتخاب این شیرها، بررسی مشخصات فنی و کاربرد آن‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است.